Wat is filosoferen met kinderen?

Kinderen hebben vanaf jonge leeftijd al veel vragen over van alles en nog wat. Vaak blijven ze doorvragen ook al geeft een ouder een snel antwoord. Kinderen zijn vaak niet op zoek naar antwoorden maar willen graag over iets nadenken. Het is eigenlijk net als lopen! Dat moet je oefenen. Zo proberen de kinderen het denken ook hardop te oefenen, en dat doen ze niet voor niets! Hoe meer ze oefenen en daar ook de ruimte voor krijgen hoe makkelijker het ze afgaat. Dat betekent een brede ontwikkeling voor je kind. Het leert steeds nieuwe dingen onderzoeken en zelfstandig te denken en ook zich beter te uiten actief verbaal en ook sociaal. Het leert ook allerlei verschillen tussen mensen, situaties en dingen te herkennen en te onderzoeken. Kortom je kind houdt een open mind en zal sneller, makkelijker en meer dingen leren en vaardigheden ontwikkelen voor zijn eigen toekomst en die van anderen.

Je herkent het vaak doordat ze zeggen

“ja, maar als je nou …of ?? dan……omdat…..”

Ze zijn in hun spontane denken aan het oefenen met redeneren met veel verschillende denkwoorden; als, dan , altijd , nooit, maar ook, mag niet, kan wel, moet altijd etc. Het zijn de sleutel woorden tot het denken. Ik noem ze “gouden woorden”

Als je je kind stimuleert in dit vrije denken geef je je kind dus veel extra vaardigheden mee voor de toekomst.

Filosofische vragen die bij kinderen spontaan opkomen zijn vragen waar ook niet zomaar een kant en klaar antwoord op te geven is. Dit worden ook wel “hogere orde denkvragen” * genoemd. Het zijn vragen waarin het kind onderzoekt, evalueert, analyseert en creëert. Dit in tegenstelling tot de lagere orde vragen die betreffen onthouden, begrijpen en toepassen. Deze vragen hebben vooral betrekking op kennis en kunde zoals rekenen, topografie of grammatica en zinsbouw. Het kind reproduceert en past toe wat het geleerd heeft.

Maar ook de naam van de straat waarin je woont kan onderwerp zijn van de verschillende soorten vragen. Hieronder zie je het verschil in vragen over een straatnaam:

Kennisvraag:

Hoe heet de straat waarin ik woon?

Denkvragen:

Waarom heeft mijn straat een naam? Moeten alle straten een naam hebben? Wat als een straat geen naam heeft? Is dat dan nog wel een straat? Is je huis anders als het niet in een straat met een naam staat? Woont iedereen in een straat? Heeft iedereen een huis in een straat met een naam? Wie bepaalt de naam van mijn straat? Kan een straatnaam ook veranderen? Als de straatnaam verandert , verandert dan ook je huis?

Hier zie je een voorbeeld van een vraag die begint bij een kennis vraag en in volle vaart door gaat tot allerlei denkvragen.

Sommige denkvragen zijn eenvoudiger voor jonge kinderen dan andere.

Dat merk je vanzelf. Want ze stellen de vraag die hen bezighoudt

Als kinderen de tijd krijgen om na te denken bedenken ze de denkvragen die bij hen passen. Ze zetten hun eigen denken in gang! 

* zie De taxonomie van Bloom

Hoe doe je dat, filosoferen met kinderen?

Ja, hoe doe je dat nou? Een kind begeleiden in het filosoferen. Het lijkt heel simpel, het is vaak een kwestie van wachten, aandacht hebben en even stil zijn of stil staan bij het moment.

Er liep onlangs een klein kindje langs mijn tuin en die zag poes Rosa met een bandje om. Het kindje riep tegen haar moeder “kijk mama die poes heeft een bandje om dus die is van iemand” …En als een poes geen bandje om heeft is hij van niemand” Haar moeder zei “Ja!” Het is een prachtige logische , tweezijdige redenering van een kindje van net 4 jaar. Als je dan als ouder dit denken wil stimuleren stel je een vraag; Waarom denk je dat? Of, is dat bij alle poezen zo? Of is dat ook zo bij andere dieren? En dan komt er vaak een heel verhaal. Het kind komt met voorbeelden van ander poezen en nog veel meer. Zo’n gouden momentje kan je later ook nog in herinnering brengen als je met je kind bijvoorbeeld voor het slapen gaan herinneringen ophaalt uit de dag.

Als begeleider in het filosoferen met kinderen heb ik hier jarenlang met veel verschillen kinderen in geoefend en steeds zie ik nog nieuwe kansen en mogelijkheden om kinderen deze denkruimte te geven. Het gaat echt om een houding die je naar het kind aanneemt.

Filosoferen met kinderen bij Denklus

Filosoferen bij Denklus kan voor jong en oud. Bij Denklus kan je filosoferen in sessies on-line in de praktijk of op jouw lokatie op verzoek. Denklus ontwikkelt en verzorgt filosofische gesprekken met kinderen, jongeren en volwassenen.

Denklus doet onderzoek naar het filosoferen met kinderen in de niet-schoolse omgeving. Dit onderzoek is de laatste tijd in een stroomversnelling gekomen vanwege de beperkingen die er nu zijn om het filosoferen met kinderen op scholen te doen vanwege de Corona crisis. Steeds meer ouders gaan hiervan de meerwaarde zien.

Karin Glaubitz van Denklus organiseert online sessies, sessies in haar praktijk en in samenwerking met derden filosofiesessies voor kinderen van verschillende leeftijdsgroep, jongeren en volwassenen.

Meer lezen en luisteren? kijk op de bibliotheek a/d IJssel